Torbiele nerek podzielone są na torbiele proste - ang. Simple cyst i torbiele inne niż proste - ang. Non Simple Cyst nazywane także torbielami złożonymi lub powikłanymi. Ustalenie rodzaju torbieli nerki ma znaczenie dla dalszego postępowania. Torbiel prosta jest najczęściej spotykaną zmianą łagodną rozpoznawaną w obrębie nerek. Według różnych źródeł torbiele proste nerek występują u 40-50% pacjentów po 50 roku życia. W przypadku torbieli prostych rozpoznanych w badaniu USG, co do których nie ma wątpliwości nie ma konieczności wykonywania dodatkowych badań. Badanie USG ma wysokoą czułość i pozwala na rozpoznanie torbieli o wielkości kilku milimetrów. Zadaniem urologa jest ustalenie czy wykryta w nerce torbiel będzie wymagała leczenia chirurgicznego czy nie.
Torbiele złożone mogą mieć różną postać i niejednokrotnie stanowią problem w diagnostyce obrazowej. Ryzyko nowotworzenia w obrębie torbieli powikłanych a także ryzyko nierozpoznania torbielowatej postaci raka jasnoikomórkowego nerki wymuszają dodatkową diagnostykę. Standardowym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce torbieli złożonych jest tomografia komputerowa z kontrastem lub rezonans magnetyczny.
Podział torbieli prostych ze względu na lokalizację w nerce
Torbiele proste występują w każdej części nerki. Lokalizacja torbieli nie ma istotnego znaczenia. Najczęsciej torbiele proste zlokalizowane są w dolnym biegunie nerki. Rzadko torbiele proste stanowią problem diagnostyczny, ale zdarza się, że torbiele centralnelub okołomiedniczkowe imitują poszerzony układ kielichowo-miedniczkowy nerki. Poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego jest objawem utrudnionego odpływu moczu z nerki do pęcherza moczowego i zawsze wymaga ustalenia przyczyny. USG z reguły nie pozwala na zróżnicowania poszerzenia UKM z torbielami rdzeniowymi. Badaniem z wyboru w takim przypadku jest urografia lub tomografia komputerowa.
Torbiele korowe nerek nazywane też brzeżnymi - zlokalizowane w warstwie korowej często w większości obwodu poza obrysem nerki
Torbiele centralne - położone w polu centralnym nerki
Torbiele okołomiedniczkowe - umiejscowane we wnęce nerki
Torbiele rdzniowe - zlokalizowane w częsci rdzeniwoej nerki
Rodzaje torbieli złożonych nerek
Etiologia torbieli złożonych nie jest do końca poznana. Uznaje się, że rozwój torbieli innych niż proste rozpoczyna się w wyniku samoistnego procesu rozrostowego lub jako powikłanie krwawienia do torbieli lub zakażenia. Dla urologa najważniejszym zadaniem jest ustalenie czy torbiel powikłana wymaga leczenia operacyjnego, czy wystarczająca będzie okresowa kontrola. Cechami charakterystycznymi torbieli powikłanych są pogrubienie ściany torbieli, przegrody w jej świetle, zwapnienia a także elementy lite w obrębie ściany torbieli lub przegród.
Klasyfikacja torbieli według Bosniaka
Podział według Bosniaka opracowany został na podstawie obrazu tobieli w badaniu tomografii komputerowej. Podział torbieli według Bosniaka wyróznia 5 kategorii. Wśród cech stosowanych do kwalifikacji torbieli do danej grupy wymienia się grubość ściany, obecność przegród, zwapnienia, elementy lite i wzmocnienie po podaniu kontrastu sugerujące unaczynienie w ścianie torbieli lub jej przegrodach.
- Bosniak I - najczęsciej występująca grupa stanowiąca ponad 90% diagnozowanych torbieli. Kategoria I obejmuje torbiele proste z cienką ścianą bez przegród i zwapnień. Torbiele proste I kategorii nie ulegają wzmocnieniu kontrastowemu po podaniu środka kontrastowego. Torbiele BI nie wymagają dalszej diagnostyki onkologicznej.
- Bosniak II - torbiel z cienką ścianą, w której widoczne są 1- cienkie przegrody. Mogą występować delikatne zwapnienia zarówno w ścianie jak i przegrodach. Torbiele nie ulegają wzmocnieniu po podaniu kontrastu i mają średnicę poniżej 3 centymetrów. Ich gęstość może być podwyższona w stosunku do torbieli Bosniak I , których gęstość jest porównywalna z wodą. Torbiele są dobrze odgraniczone i nie wymagają dalszej diagnostyki onkologicznej.
- Bosniak IIF - torbiele z licznymi cienkimi przegrodami o dobrze widocznych zarysach. Przegrody mogą ulegać niewielkiemu wzmocnieniu po podaniu kontrastu. W obrębie ściany lub przegród mogą być zwapnienia lub zgrubienia przybierające postać guzków. Torbiele są dobrze odgraniczone i mogą mieć średnicę większą niż 30 mm. Torbiele wymagają okresowych obserwacji stąd określenie F - od follow up oznaczającego obserwację. Standardowo zaleca się kontrolę co 6 miesięcy a jeśli obraz jest stabilny i nie budzi wątpliwości - co 12 miesięcy.
- Bosniak III - nieokreślone zmiany torbielowate. Ściana jest pogrubiała o nieregularnym lub gładkim zarysie. Ściana lub przegrody wzmacniają się po podaniu kontrastu. Torbiele wymagają leczenia operacyjnego. Blisko 50% torbieli tej grupy jest zmianami złośliwymi.
- Bosniak IV - torbielowate masy z cechami grupy III z obecnością tkanek miękkich mających kontakt ze ścianą torbieli lub przegrodami. Cechą charakterystyczną jest wzmocnienie po podaniu kontrastu. Większość torbieli z tej grupy jest guzami złośliwymi. Leczenie polega na chirurgicznym wycięciu guza z oszczędzeniem nerki lub nefrektomii (operacja wycięcia nerki).
